A Theihuai Sin Natna B leh C Lungno

A Theihuai Sin Natna B leh C Lungno (Hepatitis B & C)

  C lungno                                             B lungno

Tu hun ciangin Sin natna lungno B leh C anei mi hong tam semsem ahih manin hih natna lungno thu leh aki lawh dan ih thei ding thupi mahmah hi. AIDS, Sin natna B leh C lungno te aki lawh theidan apong pi-in kibang hi. Aki lawh baih dan bek ki lamdang hi. Sin natna B in AIDS apiangsak HIV  lungno sangin azah (100) val in kilawh baih zaw hi. 

Sin natna B leh C aki lawh dan anuai ah ki et-kak thei hi.

	Natna kilawh dan	B- lungno	C- lungno
1	Inn sung khat aa omkhawm inn kuanpihte tawh	Kilawh thei	Ki lawh lo
2	Natna neite ii sisan tawh ki sukkha na pan	Pelh lo kilawh thei	Pelh lo kilawh thei
3	Natna neite ii zatsa zatui phim tungpan	Pelh lo kilawh thei	Pelh lo kilawh thei
4	Khamthei guihtheih zatui thagui sungaa thunte zatsa phim zat khopna pan	Pelh lo kilawh thei	Pelh lo kilawh thei
5	Natna nei khat in asi hawm leh	Pelh lo kilawh thei	Pelh lo kilawh thei
6	Kal (kidney) sawpna set-te ah lungno na om leh	Pelh lo kilawh thei	Pelh lo kilawh thei
7	Muk leh muk kisu, kitawpna leh ciiltui pan	Kilawh ding hamsa	Kilawh ding hamsa
8	Nu leh pa lup khopna pan	Pelh lo kilawh thei	Kilawh ding hamsa
9	Nute in apaai naungeek tungah	Pelh lo kilawh thei	Kilawh ding hamsa
10	Natna lungno a om vanzatte tawh ki kui kha, ki sut khakna pan (Gentehna: bil vuhna, ha bawhna, ha sawpna cihte…)	Pelh lo kilawh thei	Pelh lo kilawh thei

Hih sin natna B leh C lungno neite sinkeu natna leh sin cancer ngahna ding tam mahmah ahih manin natna pian ma aa kikep ding leh a zenzenin ih ngah khak leh bangci kikep ding, bangci om ding cihte asiam siavuante tawh hunlap aa kikup, kikep ding thupi mahmah hi.

B lungno aa dingin natna dalna zatui ki sunin ki dal thei aa, C lungno ahih leh a dalna ding zatui  tuni ciangdong kimu zo nai lo hi. Ahih hangin C lungnote 80% dam dingin zatui zaha tawh a kikep theih tei hang kikep man tam bei mahmah hi.

Pelh/ zat loh dingte:

Sin natna B leh C lungno a neite in zu, sikdat (သံဓါတ္) tampi aki hel nek theih te leh thaza te, Vitamin C tampi aki hel zatui leh gah leh tehte zat loh ding thupi mahmah hi.

C lungno a neite in zu zangh leh a sin keu baih mahmah ahih manin  zu, beer, wine cihte zat vet loh ding kisam hi. 

Sikdat(သံဓါတ္) in sin sungah meima pawn kilangh sak baih mahmah ahih manin sikdat a kihel nek leh dawn ahi gentehna in sasin, akgilpi, sa sungkua, sasi khalte leh, sikdat a kihel thaza te pelh ding kisam hi.

Vitamin C in gilzaang panin sitdatte tampi hup thei ahih manin vitamin C a kihel zatuite leh sing gahte gentehna in, sahawk, Tam-pa-ya, grape fruit, saisek, lenggah leh atui hau singgah lam tampi nek ding hoih lo hi.